ΣΕΝΑΡΙΟ
ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
1. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ:
Τίτλος: «Για ένα παιδί που κοιμάται»
Δημιουργός: Τσίμαρη Γεωργία, ΠΕ02
Διδακτικό
αντικείμενο:
Νεοελληνική Λογοτεχνία
Ενότητα: Η βιοπάλη – Το αγωνιστικό πνεύμα του
ανθρώπου
Τάξη: Β΄ Γυμνασίου
Απαιτούμενος
χρόνος διδασκαλίας: 6 διδακτικές ώρες
Προϋποθέσεις
υλοποίησης:
Ύπαρξη Εργαστηρίου
Πληροφορικής,
εξοικείωση
εκπαιδευτικού – μαθητών με τις ΤΠΕ (πλοήγηση στο διαδίκτυο, ικανοποιητική γνώση στο χειρισμό του
επεξεργαστή κειμένου, προγράμματος δημιουργίας παρουσιάσεων και οπτικής
αναπαράστασης - movie maker),
γνώση και χρήση
της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας,
προγραμματισμός
για τις μέρες και ώρες που μπορεί να παραχωρηθεί το εργαστήριο πληροφορικής σε
συνεννόηση με τον καθηγητή πληροφορικής. (Η παρουσία του θα βοηθούσε σημαντικά
στην περίπτωση τεχνικών προβλημάτων) ,
δημιουργία φύλλων
εργασίας, τα οποία «φορτώνονται» στους υπολογιστές του εργαστηρίου πληροφορικής
και
( Οι διδακτικές παρεμβάσεις
πραγματοποιήθηκαν στο Γυμνάσιο Σταυρακίου στις ακόλουθες ημερομηνίες: 7
-10-2014 δύο διδακτικές ώρες , 9-10-2014 δύο διδακτικές ώρες, 13-10-2014 μία
διδακτική ώρα και 15 -10- 2014 μία διδακτική ώρα. Οι δραστηριότητες των μαθητών
αναρτήθηκαν στο ακόλουθο ιστολόγιο: http://fdiadromes.blogspot.gr/).
2. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Το σενάριο είναι συμβατό με το Ενιαίο
Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών για τη Λογοτεχνία. Οι μαθητές με αφορμή το ποίημα
της Δ. Χριστοδούλου «Για ένα παιδί που κοιμάται», του σχολικού εγχειριδίου της
Β’ Γυμνασίου, θα χωριστούν σε ομάδες
(σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους και τις δεξιότητές τους), θα διερευνήσουν τη
ζωή και το έργο της ποιήτριας και, αφού μελετήσουν και προσεγγίσουν ερμηνευτικά
το ποίημα, θα πλοηγηθούν στις
ηλεκτρονικές διευθύνσεις των φύλλων εργασίας τους και θα διερευνήσουν σύγχρονα
φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας ( κοινωνικός ρατσισμός, παιδική εργασία και
εκμετάλλευση ) εκφράζοντας παράλληλα τους προβληματισμούς τους. Θα ασκηθούν, επίσης, στη δημιουργική και ομαδοσυνεργατική
γραφή, στη συγκριτική ανάγνωση και μελέτη λογοτεχνικών κειμένων, στην παραγωγή
δημιουργικής γραφής, στο σχολιασμό, σχετικού με το θέμα, καλλιτεχνικού έργου.
Θα παρακολουθήσουν βίντεο για τα παιδιά των φαναριών και θα εξωτερικεύσουν τις
σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Τέλος τις δραστηριότητές τους θα τις
διαμορφώσουν είτε σε μορφή επεξεργαστή κειμένου, είτε σε μορφή παρουσίασης,
είτε σε μορφή οπτικοακουστικής αναπαράστασης και θα αναρτηθούν σε ιστολόγιο http://fdiadromes.blogspot.gr/, ώστε να δοθεί η δυνατότητα της ανατροφοδότησης μέσα από τη
διαδικασία της αξιολόγησης κάθε εργασίας από τα μέλη των ομάδων.
3. ΣΤΟΧΟΙ – ΣΚΕΠΤΙΚΟ
Με την εκπόνηση της συγκεκριμένης πρότασης διδασκαλίας από
τους μαθητές καλλιεργείται η
διερευνητική, βιωματική και συνεργατική μάθηση που προσφέρουν τα ηλεκτρονικά
περιβάλλοντα γνώσης. Οι μαθητές εμπλέκονται συναισθηματικά και λογικά σε μια
δημιουργική διαδικασία προβληματισμού, αναζήτησης, επιλογής και σύνθεσης που θα τους εξασφαλίσει
την παραγωγή νέας γνώσης και εμπειρίας βασισμένης στην ενεργό συμμετοχή και την
αυτενέργεια. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν είναι πια κυρίαρχος, δηλαδή δεν μεταδίδει εκείνος
ως αυθεντία τη γνώση, αλλά ανοίγει το δρόμο στο μαθητή, ώστε μόνος του ν’ αναπτύξει εκείνες τις δεξιότητες
που θα τον βοηθήσουν ν’ ανακαλύψει και να οικοδομήσει τη γνώση, οπότε ο ρόλος
του είναι μόνο εμψυχωτικός και υποστηρικτικός.
Α. Γνώσεις για τον κόσμο
Οι μαθητές με την εκπόνηση των
δραστηριοτήτων των φύλλων εργασίας έχουν τη δυνατότητα:
Να αντιληφθούν τη
διαχρονικότητα του κοινωνικού φαινομένου της «μετανάστευσης».
Να διαπιστώσουν
πως οικονομικοί και ιστορικοί παράγοντες ευθύνονται για την εισροή
λαθρομεταναστών στη χώρα μας.
Να συναισθανθούν
ότι σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα αποτελούν πηγή έμπνευσης τόσο για τους
λογοτέχνες (μέσω της διερεύνησης ποιημάτων), όσο και για τους καλλιτέχνες (μέσω
της μελέτης καλλιτεχνικού έργου).
Να έρθουν
σε επαφή με ένα ποίημα που αναφέρεται στη σύγχρονη πραγματικότητα και έχει ως
επίκεντρο τις σκληρές συνθήκες ζωής και τον καθημερινό αγώνα που δίνει ένας
μικρός μετανάστης , για να επιβιώσει.
Να συνειδητοποιήσουν τη σκληρότητα της
καθημερινής ζωής
« των παιδιών των
φαναριών» στη σύγχρονη εποχή.
Να αντιληφθούν
την τεράστια έκταση που έχει πάρει στις μέρες μας το πρόβλημα της παιδικής
εργασίας.
Να
ευαισθητοποιηθούν σε θέματα κοινωνικών διακρίσεων, να πάρουν θέση σε προβλήματα που αφορούν σε παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων -
δικαιωμάτων του παιδιού και σε φαινόμενα
κοινωνικού αποκλεισμού και κοινωνικής περιθωριοποίησης.
Να συναισθανθούν
την ευθύνη για την ανάληψη πρωτοβουλιών , μέσα από συλλογικές δράσεις, για την
άμβλυνση και την ουσιαστική εξάλειψη των παραπάνω φαινομένων κοινωνικής παθογένειας.
Να
δραστηριοποιηθούν στη διερευνητική, βιωματική και συνεργατική μάθηση
ανακαλύπτοντας και οικοδομώντας μόνοι τους τη γνώση.
Β. Γνώσεις για τη Λογοτεχνία
Οι μαθητές ανταποκρινόμενοι στις απαιτήσεις των
δραστηριοτήτων των φύλλων εργασίας θα:
Εντοπίσουν τους
θεματικούς άξονες του ποιήματος «για ένα παιδί που κοιμάται».
Παρακολουθήσουν
την εξελικτική πορεία παραγωγής έργων της συγκεκριμένης ποιήτριας.
Διερευνήσουν τον
ορισμό και την ετυμολογία λέξεων.
Συνειδητοποιήσουν
την επίδραση του κοινωνικοϊστορικού
πλαισίου στη δημιουργία ποιητικού λόγου.
Εξοικειωθούν
με την παραγωγή πολυτροπικών κειμένων,
τη χρήση πολυμέσων, τη δημιουργική γραφή και τη διαθεματική προσέγγιση ενός
γνωστικού αντικειμένου.
Ασκηθούν στη
συγκριτική ανάγνωση με κείμενα άλλων δημιουργών
που περιέχουν συναφή κοινωνικό προβληματισμό.
Νιώσουν αισθητική
απόλαυση και θα κινητοποιήσουν την φαντασία τους με την ανάγνωση παράλληλων λογοτεχνικών κειμένων και θα
εξελιχτούν σε φιλαναγνώστες ή και δημιουργούς.
Γ. Γραμματισμοί
Με τη χρήση των ΤΠΕ, στις
συγκεκριμένες διδακτικές παρεμβάσεις, επιδιώκεται οι μαθητές:
Να ασκηθούν στην
αναζήτηση της δικτυακής πληροφορίας (κείμενο – εικόνα – βίντεο - μουσική)
σχετικής με το θέμα τους, χρησιμοποιώντας μηχανές αναζήτησης.
Να βελτιωθούν στην
παραγωγή κειμένου με το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου και να αντιληφθούν τις
δημιουργικές δυνατότητες, που τους δίνονται με τη χρήση του, στην παραγωγή συνεργατικών κειμένων.
Να αξιοποιούν τη
χρήση του Διαδικτύου για έρευνα, αξιολόγηση και επιλεκτική συλλογή πληροφοριών.
Να εξοικειωθούν
με το χειρισμό ανοικτών λογισμικών όπως η πύλη για την ελληνική γλώσσα.
Να μάθουν να
χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία για τη δημιουργία αφηγηματικών κειμένων νέου
τύπου ( ψηφιακές ταινίες).
Να ασκηθούν στη
δημιουργία παρουσιάσεων.
Ασκούμενοι στην
επιλογή και στην αξιολόγηση της πληροφορίας, να ανασυνθέτουν και να
αναδημιουργούν κείμενα, και εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες των Τ.Π.Ε., να
επικοινωνούν, να ανταλλάσσουν σκέψεις και ιδέες, να συνεργάζονται. Εκπονώντας,
δηλαδή, τα φύλλα εργασίας που τους έχουν δοθεί προς διερεύνηση θα ξεδιπλώσουν, πνεύμα
συνεργασίας (ομαδοσυνεργατική διαδικασία) στην οικοδόμηση της γνώσης. (Προκειμένου τα μέλη της ομάδας να
διεκπεραιώσουν τις εργασίες που τους έχουν ανατεθεί, θα μάθουν να αξιοποιούν
τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα κάθε μέλους της ομάδας, οπότε θα ανακαλύψουν
τη σπουδαιότητα της σωστής κατανομής ρόλων σε μια συλλογική δουλειά).
Να διαμορφώσουν
με τη χρήση των ΤΠΕ κριτική στάση απέναντι στα κείμενα κάθε μορφής ( άρθρα,
φωτογραφίες, video, λογοτεχνικά έργα) που αποτελούν φορείς ιδεών, αξιών και
αντιλήψεων, καθώς έπειτα από κριτική διεργασία θα αποδέχονται ή θα αμφισβητούν
τα νοήματα που ενυπάρχουν σ’ αυτά(κριτικός γραμματισμός).
Να αξιολογούν και
να αξιοποιούν κάθε «ανάγνωση» του λογοτεχνικού κειμένου ως στοιχείο του κριτικού
στοχασμού και ως αφορμή διερεύνησης κάποιας άλλης εκδοχής.
4. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Η χρονική διάρκεια της διδακτικής
πρότασης καλύπτει 6 ώρες και η
διδασκαλία χωρίζεται σε τέσσερις φάσεις:
Α΄ ΦΑΣΗ (1η
ώρα στο εργαστήριο).
Αφετηρία: προβολή μιας ταινίας παραγόμενης από
μαθητές άλλων σχολείων (1ο ΕΠΑΛ. Άργους
και 1ο ΣΕΚ Άργους) με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα με θέμα:
«όπου γης και πατρίς»: http://www.youtube.com/watch?v=XtryGEsORiw.
Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές θα έρθουν σε πρώτη επαφή με το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης
και τα προβλήματα που αυτή προκαλεί. Αυτή η οπτικοακουστική εμπειρία θα γίνει η
αφορμή να συζητηθούν στην ολομέλεια οι πρώτες εντυπώσεις των μαθητών και να
συνειδητοποιήσουν ταυτόχρονα τη διαχρονικότητα του παραπάνω φαινομένου καθώς
και την επίδραση των ιστορικών και οικονομικών συνθηκών στη διαμόρφωσή του. Θα
αντιληφθούν την ανάπτυξη ρατσιστικών
αντιλήψεων των γηγενών προς τους μετανάστες, ιδιαίτερα στις μέρες μας, και στη
χώρα μας. Θα συναισθανθούν την προσφορά των μεταναστών στην ανάπτυξη της
οικονομίας διαπιστώνοντας ότι εργάζονται σε τομείς που οι Έλληνες περιφρονούν.
Θα συνειδητοποιήσουν παράλληλα την
αναγκαιότητα της κοινωνικής ενσωμάτωσης των αλλοδαπών. Τέλος, θα γίνει ο χωρισμός
των μαθητών σε ομάδες ανάλογα με τις προτιμήσεις τους και ο καταμερισμός των
ρόλων στα μέλη της κάθε ομάδας, σύμφωνα με τις δεξιότητές τους. Ο αριθμός των
μαθητών στους οποίους θα εφαρμοστεί η συγκεκριμένη πρόταση διδασκαλίας είναι
20. Οπότε θα δημιουργηθούν 4 ομάδες των τριών ατόμων και 2 των τεσσάρων. Θα
έρθουν σε μια πρώτη επαφή με τα φύλλα εργασίας που βρίσκονται στην επιφάνεια
εργασίας των προς χρήση υπολογιστών, έξι στον αριθμό. Οι δραστηριότητες που
καλούνται οι μαθητές της κάθε ομάδας να διερευνήσουν είναι τέσσερις, εκτός από
δύο ομάδες που θα επεξεργαστούν δύο, επειδή απαιτείται περισσότερος χρόνος.
Β΄ ΦΑΣΗ (2 ώρες στο εργαστήριο).
Οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες, θα
επιχειρήσουν την προσέγγιση του ποιήματος και παράλληλων κειμένων μέσα από τις
οδηγίες που υπάρχουν στα φύλλα εργασίας που δίνονται σε ηλεκτρονική μορφή.
Ειδικότερα οι μαθητές της πρώτης ομάδας αρχικά θα διερευνήσουν και θα
μελετήσουν, με πλοήγηση στο διαδίκτυο (μηχανή αναζήτησης της google ,You
Tube) και στις ακόλουθες ηλεκτρονικές διευθύνσεις: wikipedia εθνικό κέντρο βιβλίου τα βιογραφικά στοιχεία και το έργο της ποιήτριας δημιουργώντας ανάλογη
παρουσίαση η οποία θα στοιχειοθετείται με εικόνες που αφορά στη ζωή της Δ.
Χριστοδούλου και με ποιήματα από τις συλλογές που έχει εκδώσει. Στη συνέχεια επισκεπτόμενοι
την υπερσύνδεση, που τους παραπέμπει σε έργο του Έλληνα καλλιτέχνη ( Βλάση Κανιάρη) με θέμα:
«τη μετανάστευση» θα το σχολιάσουν και θα εκφράσουν τις σκέψεις
τους.
Οι μαθητές της δεύτερης ομάδας
ανοίγοντας την υπερσύνδεση που τους παραπέμπει στο ψηφιακό βιβλίο και στο
αντίστοιχο προς διερεύνηση ποίημα θα αναλάβουν την ερμηνευτική προσέγγισή του . Θα σχολιάσουν, κατά πρώτον, τη σημασία του
τίτλου του ανωτέρω ποιήματος («για ένα παιδί που κοιμάται») αναστοχαζόμενοι,
σχετικές με τον τίτλο, εικόνες από την καθημερινότητά τους καθώς και γνώσεις
από την προηγούμενη σχολική χρονιά, πχ. «πρωινό άστρο του Ρίτσου» και στη
συνέχεια θα αναζητήσουν σχήματα λόγου
και θα προσδιορίσουν τη λειτουργία τους. Θα μεταφέρουν, επίσης, στο φύλλο
εργασίας τους το ποίημα και αξιοποιώντας τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας
κειμένου, με τη χρήση της δημιουργίας σχολίου, θα προσδιορίσουν τις ενότητες
και θα διατυπώσουν τους πλαγιότιτλους.
Οι μαθητές της τρίτης ομάδας, αφού
πλοηγηθούν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του
Εθνικού ιδρύματος υποδοχής και Αποκατάστασης Αποδήμων και
Παλιννοστούντων Ομογενών Ελλήνων: http://users.otenet.gr/~eiyapoe/info4palin.htm,
θα αναζητήσουν
πληροφορίες για τους Έλληνες ομογενείς που μετανάστευσαν στη χώρα μας, μετά την
κατάρρευση των ανατολικών καθεστώτων. Θα
συνειδητοποιήσουν ότι οι εκάστοτε ιστορικές και πολιτικές συνθήκες διαμορφώνουν
το κατάλληλο κλίμα που οδηγούν τους ανθρώπους στη μετανάστευση. Θα αντιληφθούν,
επίσης ότι ιστορικοί και
κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιητική
δημιουργία. Θα διακρίνουν την
ιδιαιτερότητα της ανταλλαγής πληθυσμών, μετά τη μικρασιατική καταστροφή το
1922 από την εθελοντική μετακίνηση των
Ελλήνων ομογενών από τα ανατολικά κράτη, μετά το 1989 που ορίζεται ως
παλιννόστηση. Θα συνειδητοποιήσουν, έτσι τη σημασία του όρου «παλιννόστηση». Μελετώντας
, επίσης το ανωτέρω άρθρο και τα εισαγωγικά στοιχεία του ποιήματος θα
εντοπίσουν τη χώρα προέλευσης του παιδιού και την ελληνική καταγωγή του. Τέλος
με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού χάρτη της google θα δουν « ιδίοις όμμασι» τη χώρα προέλευσης
του παιδιού του ποιήματος.
Οι μαθητές της τέταρτης ομάδας θα
αναλάβουν τη συγκριτική ανάγνωση και μελέτη κειμένων διαφορετικών λογοτεχνών με
συναφή κοινωνικό προβληματισμό. Θα συνειδητοποιήσουν, έτσι τη θέση που παίρνουν
διαφορετικοί λογοτέχνες ασχολούμενοι με το ίδιο θέμα. Ειδικότερα θα μελετήσουν
το ποίημα της ποιήτριας Δ. Χριστοδούλου με ανάλογο ποίημα του λογοτέχνη Αντώνη
Σαμαράκη με τίτλο: «Το νυχτερινό σχολά» που αναφέρεται και αυτό στην παιδική εργασία. Αφού καταγράψουν
αρχικά τις συνθήκες εργασίας του ποιήματος του Σαμαράκη, στη συνέχεια θα
διατυπώσουν ομοιότητες και διαφορές των δύο λογοτεχνικών έργων. Θα διαπιστώσουν
παράλληλα πως το ίδιο θέμα της παιδικής
εργασίας αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς λογοτέχνες. Με εισαγωγή σχολίου θα δώσουν στο
ποίημα του Σαμαράκη το είδος της ομοιοκαταληξίας, αξιοποιώντας έτσι τις
δυνατότητες του επεξεργαστή κειμένου. Τέλος, μελετώντας προσεκτικά το ποίημα
της Χριστοδούλου και παρακολουθώντας εκπομπή της Θεσσαλικής τηλεόρασης
καλούνται να περιγράψουν τη συμπεριφορά των
περαστικών προς τα παιδιά των φαναριών. Θα συναισθανθούν μ’ αυτόν τον τρόπο τα
προβλήματα που βιώνει το παιδί του ποιήματος, αλλά και τα παιδιά των φαναριών
στις μέρες μας. Θα συνειδητοποιήσουν την εκμετάλλευση, την απαξίωση, τον
κοινωνικό αποκλεισμό, την αδιαφορία της πολιτείας που υφίστανται τα παιδιά που
αναγκάζονται να εργάζονται. Ενώ
παράλληλα θα ζωντανέψουν εικόνες της καθημερινότητάς τους σχετικές με τα παιδιά
των φαναριών.
Οι μαθητές της πέμπτης ομάδας
διερευνώντας το ποίημα της Χριστοδούλου θα αξιοποιήσουν την έφεση
προς τη δημιουργική γραφή και θα
μετουσιώσουν τους στοχασμούς, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, που
προκλήθηκαν από την ανωτέρω
διερεύνηση, σε ποιητικό ή πεζό λόγο και θα δημιουργήσουν
έτσι τα προσωπικά τους έργα. Με το δικό τους ποιητικό έργο ή αφηγηματικό
κείμενο θα επιχειρήσουν τη δημιουργία ψηφιακής ταινίας, ανακαλύπτοντας τη σημασία της χρήσης ψηφιακών εργαλείων για
τη δημιουργία αφηγηματικών κειμένων νέου τύπου.
Τέλος, οι μαθητές της έκτης ομάδας χρησιμοποιώντας
το ηλεκτρονικό λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα θα διαπιστώσουν τη διαφορά στους
όρους: «μετανάστης – πρόσφυγας». Θα
εντοπίσουν, αντιλαμβανόμενοι τις δυνατότητες του επεξεργαστή κειμένου, τα
χρονικά επίπεδα στα οποία εξελίσσεται η δράση ανοίγοντας την υπερσύνδεση: το ποίημα
και θα καταγράψουν
τα αφηγηματικά του μέρη. Μελετώντας το
άρθρο της Σοφίας Καραγιαννοπούλου -
Κόγιου
(Παιδίατρος, Διευθύντρια ΕΣΥ, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας - Παράρτημα Θεσσαλονίκης) στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.iatrikathemata.gr/paidiergasia.htm που αναφέρεται στην σύγχρονη παιδική εργασία και βλέποντας βίντεο ξένου τηλεοπτικού σταθμού euronews με τίτλο: «αγώνας κατά της παιδικής εργασίας» θα ασχοληθούν με τη μελέτη της έκτασης και της όξυνσης του ανωτέρω κοινωνικού προβλήματος στις μέρες μας. Τέλος οι μαθητές θα ακούσουν το τραγούδι με τίτλο: «για τα παιδιά που χάθηκαν» των Χ. και Π. Κατσιμίχα, αφού το αναζητήσουν στη μηχανή αναζήτησης του YouTube και θα κληθούν να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματα που αυτό τους προκάλεσε. Με αυτή τη δραστηριότητα σε μια εποχή που διακρίνεται για την εσωστρέφεια, τον αμοραλισμό της και τα έντονα ψυχολογικά προβλήματα των ατόμων θα δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές να ευαισθητοποιηθούν για τα προβλήματα των άλλων.
(Παιδίατρος, Διευθύντρια ΕΣΥ, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας - Παράρτημα Θεσσαλονίκης) στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.iatrikathemata.gr/paidiergasia.htm που αναφέρεται στην σύγχρονη παιδική εργασία και βλέποντας βίντεο ξένου τηλεοπτικού σταθμού euronews με τίτλο: «αγώνας κατά της παιδικής εργασίας» θα ασχοληθούν με τη μελέτη της έκτασης και της όξυνσης του ανωτέρω κοινωνικού προβλήματος στις μέρες μας. Τέλος οι μαθητές θα ακούσουν το τραγούδι με τίτλο: «για τα παιδιά που χάθηκαν» των Χ. και Π. Κατσιμίχα, αφού το αναζητήσουν στη μηχανή αναζήτησης του YouTube και θα κληθούν να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματα που αυτό τους προκάλεσε. Με αυτή τη δραστηριότητα σε μια εποχή που διακρίνεται για την εσωστρέφεια, τον αμοραλισμό της και τα έντονα ψυχολογικά προβλήματα των ατόμων θα δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές να ευαισθητοποιηθούν για τα προβλήματα των άλλων.
Στη φάση αυτή η εκπαιδευτικός εξηγεί ό,τι είναι αναγκαίο για το φύλλο εργασίας της κάθε ομάδας, δίνει οδηγίες για την πορεία
της εργασίας των μαθητών, ώστε να επιτύχει να εργαστούν ομαδοσυνεργατικά και
αλληλεπιδραστικά. Ενεργεί υποστηρικτικά, ελέγχει και αξιολογεί στο βαθμό, που
είναι δυνατόν.
Γ΄ ΦΑΣΗ (1 ώρα στο εργαστήριο).
Στη φάση αυτή οι μαθητές περνούν, μέσω του
τοπικού δικτύου, το αρχείο που έχουν δημιουργήσει, στους σταθμούς εργασίας των
άλλων ομάδων. Καλούνται να επαναδιαπραγματευθούν το κείμενο που κάθε ομάδα έχει
συντάξει, αξιοποιώντας τις γνώσεις και τις εμπειρίες που σταδιακά απέκτησαν από
την επαφή με το υλικό των ψηφιακών πηγών, αλλά και τα συμπεράσματα των άλλων
ομάδων. Οι ομάδες συζητούν στην ολομέλεια και αποφασίζουν για τον τρόπο που θα
παρουσιάσουν τις εργασίες τους. Συμφωνούν μεταξύ τους ότι θα αναρτηθεί όλη η εργασία τους στην ηλεκτρονική
ιστοσελίδα που έχει δημιουργηθεί γι΄αυτό το σκοπό, ώστε να υπάρξει διάχυση της
εργασίας τους και στους συμμαθητές τους ή σε άλλους αναγνώστες - χρήστες του
διαδικτύου.
Δ΄ ΦΑΣΗ (2 ώρες στο εργαστήριο).
Οι μαθητές ανακοινώνουν μέσω του εκπροσώπου
της ομάδας τους τα αποτελέσματα των εργασιών
τους. Ακολουθεί συζήτηση και αξιολόγηση της εργασίας των ομάδων η οποία θα
γίνει από τον καθηγητή και τους μαθητές με κριτήρια την επίτευξη των επιδιωκόμενων
στόχων και τον τρόπο λειτουργίας και αποτελεσματικότητας της ομάδας μέσα
σε πλαίσιο συνεργασίας.
5.Φύλλα
εργασίας
1η
ομάδα:
Ονοματεπώνυμο
1ο
μέλος..................
2ο μέλος.....................
3ο
μέλος........................
4ο
μέλος........................
Ανοίξτε ένα νέο φάκελο στην επιφάνεια
εργασίας, όπου θα συγκεντρώνετε όλο το απαραίτητο υλικό σας για την τελική
παρουσίαση και την ανάρτηση στο ιστολόγιο και εργαστείτε ως εξής:
Δραστηριότητες:
1.Αφού αναζητήστε το ανάλογο υλικό από
τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις που ακολουθούν: wikipedia, μηχανή αναζήτησης της google , You Tube
και εθνικό κέντρο βιβλίου να δημιουργήσετε μια παρουσίαση, με τη βοήθεια
του προγράμματος Παρουσίασης (Power Point),
για να παρουσιαστεί πινακοθήκη
εικόνων από τη ζωή της προς μελέτη ποιήτριας. Να εμπλουτίσετε παράλληλα την
παρουσίαση α) με στίχους από ποιήματά
της και β) σχετικά βίντεο, που κρίνετε
εσείς απαραίτητα, για μια ουσιαστικότερη προσέγγιση της ποιήτριας και του έργου
της.
2.Το ποίημα της Δ. Χριστοδούλου, «για
ένα παιδί που κοιμάται» που καλούνται οι μαθητές να σχολιάσουν αναφέρεται σε
έναν μικρό οικονομικό μετανάστη. Ανοίξτε την υπερσύνδεση, μελετήστε το έργο του Έλληνα καλλιτέχνη ( Βλάση Κανιάρη) με θέμα
τη μετανάστευση και σχολιάστε, γιατί ο γνωστός καλλιτέχνης παρουσιάζει
τους μετανάστες ακέφαλους.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2η
ομάδα:
Ονοματεπώνυμο
1ο
μέλος..................
2ο
μέλος.....................
3ο
μέλος........................
Δραστηριότητες:
1. Ποιες σκέψεις σάς υποβάλλει αρχικά
μια πρώτη ανάγνωση του ποιήματος; Ο τίτλος προδιαθέτει τον αναγνώστη
για το περιεχόμενό του ή λειτουργεί παραπλανητικά;
2. Η ποιήτρια χρησιμοποιεί σχήματα
λόγου, για να μας αισθητοποιήσει τις συνθήκες
ζωής του παιδιού και στο χώρο διαμονής του
και στο χώρο της εργασίας του. Καταγράψτε τις συνθήκες αυτές τονίζοντας
ταυτόχρονα τη λειτουργία των σχημάτων λόγου.
3.
Να μεταφέρετε το ποίημα στο φύλλο εργασίας σας και με εισαγωγή σχολίου (αναθεώρηση – δημιουργία σχολίου) να προσδιορίσετε τις
ενότητες και να διατυπώσετε τους πλαγιότιτλους.
4. Πώς εκδηλώνεται στο ποίημα η
μητρική τρυφερότητα;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ομάδα
3η :
Ονοματεπώνυμο
1ο μέλος..................
2ο
μέλος.....................
3ο
μέλος........................
Δραστηριότητες:
1. Αναζητήστε πληροφορίες για τους Έλληνες ομογενείς που
μετανάστευσαν στη χώρα μας, μετά την κατάρρευση
των ανατολικών καθεστώτων στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Εθνικού ιδρύματος υποδοχής και Αποκατάστασης
Αποδήμων και Παλιννοστούντων Ομογενών Ελλήνων http://users.otenet.gr/~eiyapoe/info4palin.htm.
2. Ανακαλύψτε την εθνικότητα του παιδιού
στηριζόμενοι α) στα στοιχεία του ποιήματος που αναφέρονται στον τόπο και στις
συνθήκες ζωής των κοντινών προσώπων του παιδιού, στο μακρινό περιβάλλον της
πατρίδας και β) στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθυνση. Στην απάντησή σας να
χρησιμοποιήσετε, επίσης, τις πληροφορίες
που δίνονται στο εισαγωγικό σημείωμα του ποιήματος.
4. Μελετώντας προσεκτικά το ποίημα να
εντοπίσετε τη σχέση του παιδιού με την Ελληνική γλώσσα.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ομάδα
4η :
Ονοματεπώνυμο
1ο μέλος..................
2ο
μέλος.....................
3ο
μέλος........................
Δραστηριότητες:
Διαβάστε προσεκτικά:
α)το ποίημα της Χριστοδούλου "Για
ένα παιδί που κοιμάται" ανοίγοντας την
ηλεκτρονική σελίδα, που σας δίνεται στη συνέχεια:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1693,5428/και β) το ποίημα του Αντώνη Σαμαράκη, «Το
νυχτερινό σχολά»
Ώρα έντεκα και κάτι,
το νυχτερινό σχολά
κει που πέρναγες, διαβάτη,
κι ήταν όλα σκοτεινά.
Άξαφνα ένα φως τα λούζει,
ξεπροβάλλουν τα παιδιά,
μάγουλα απ' το κρύο μπούζι,
ποδαράκια σαν κλαδιά.
Ώρα έντεκα και κάτι,
τα εργατόπαιδα σχολάν.
Στάσου προσοχή, διαβάτη,
ήρωες μικροί περνάν.
Σαν φυσά το ξεροβόρι
και λυγίζουν δω κι εκεί,
άλλοι δίχως πανωφόρι,
άλλοι ακόμα νηστικοί,
αδερφάκια κουρασμένα
απ' τη δύσκολη ζωή,
όλη μέρα βουτηγμένα
στις καπνιές και στη βουή.
Ώρα έντεκα και κάτι,
τα εργατόπαιδα σχολάν.
Στάσου προσοχή, διαβάτη,
ήρωες μικροί περνάν.
Μες στη νύχτα τώρα πάνε
στο σκοτάδι το πηχτό
τα παιδιά που πολεμάνε
για το μεροκάματο.
Χέρια βρώμικα απ' τα λάδια,
μάτια κατακόκκινα,
αδερφάκια δίχως χάδια
με σφαγμένη την καρδιά.
Ώρα έντεκα και κάτι,
τα εργατόπαιδα σχολάν.
Στάσου προσοχή, διαβάτη,
ήρωες μικροί περνάν.
το νυχτερινό σχολά
κει που πέρναγες, διαβάτη,
κι ήταν όλα σκοτεινά.
Άξαφνα ένα φως τα λούζει,
ξεπροβάλλουν τα παιδιά,
μάγουλα απ' το κρύο μπούζι,
ποδαράκια σαν κλαδιά.
Ώρα έντεκα και κάτι,
τα εργατόπαιδα σχολάν.
Στάσου προσοχή, διαβάτη,
ήρωες μικροί περνάν.
Σαν φυσά το ξεροβόρι
και λυγίζουν δω κι εκεί,
άλλοι δίχως πανωφόρι,
άλλοι ακόμα νηστικοί,
αδερφάκια κουρασμένα
απ' τη δύσκολη ζωή,
όλη μέρα βουτηγμένα
στις καπνιές και στη βουή.
Ώρα έντεκα και κάτι,
τα εργατόπαιδα σχολάν.
Στάσου προσοχή, διαβάτη,
ήρωες μικροί περνάν.
Μες στη νύχτα τώρα πάνε
στο σκοτάδι το πηχτό
τα παιδιά που πολεμάνε
για το μεροκάματο.
Χέρια βρώμικα απ' τα λάδια,
μάτια κατακόκκινα,
αδερφάκια δίχως χάδια
με σφαγμένη την καρδιά.
Ώρα έντεκα και κάτι,
τα εργατόπαιδα σχολάν.
Στάσου προσοχή, διαβάτη,
ήρωες μικροί περνάν.
[πηγή: «Το νυχτερινό
σχολά», στίχοι: Αντώνης Σαμαράκης, μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος.
Περιλαμβάνεται στο δίσκο του Γιώργου Νταλάρα, Ο τραγουδιστής, MINOS
(2011)]
1. Περιγράψτε τις συνθήκες της ζωής
των παιδιών του ποιήματος του Α.
Σαμαράκη.
2. Αφού συγκρίνετε τα δύο ποιήματα να
αναφέρετε διαφορές και ομοιότητες.
3. Αφού μελετήσετε τα είδη
ομοιοκαταληξίας στην ηλεκτρονική διεύθυνση της wikipedia στη συνέχεια με εισαγωγή
σχολίου (αναθεώρηση – δημιουργία σχολίου) να
καταγράψετε και να αιτιολογήσετε το είδος της ομοιοκαταληξίας στο ποίημα του Α.
Σαμαράκη.
4. Αφού α) μελετήσετε το ποίημα και β) παρακολουθήσετε το σχετικό
βίντεο της Θεσσαλικής τηλεόρασης, να αναφερθείτε στη συμπεριφορά των
περαστικών προς τα παιδιά των φαναριών.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
5η
ομάδα:
Ονοματεπώνυμο
1ο
μέλος..................
2ο
μέλος.....................
3ο
μέλος........................
4ο
μέλος........................
Ανοίξτε ένα νέο φάκελο στην επιφάνεια
εργασίας, όπου θα συγκεντρώνετε όλο το απαραίτητο υλικό σας για την τελική
παρουσίαση και την ανάρτηση σε ιστολόγιο και εργαστείτε ως εξής:
Δραστηριότητες:
Ώρα για δημιουργία!
1. Εμπνευστείτε από το ποίημα της Δ.
Χριστοδούλου που θα αναζητήσετε στην ηλεκτρονική διεύθυνση του ψηφιακού βιβλίου
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1693,5428/ και δημιουργήστε τα δικά σας
λογοτεχνήματα σε πεζή ή ποιητική μορφή, με ανάλογο θέμα. Θα εργαστείτε ομαδικά
στο πλαίσιο της συνεργατικής γραφής (θα ξεκινήσει ένας από την ομάδα και κάθε
φορά θα συνεχίζει ο επόμενος). Θα εκπονήσετε τη δραστηριότητά σας φροντίζοντας
να μη χαθεί η νοηματική συνοχή του ποιητικού ή πεζού λόγου.
2. Οπτικοποιήστε την εργασία σας, δημιουργώντας
ένα βίντεο με τη βοήθεια του movie maker, αναζητώντας ανάλογο φωτογραφικό υλικό
στη μηχανή αναζήτησης της google. Παράλληλα εμπλουτίστε το με μουσική
υπόκρουση.
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
6η
ομάδα:
Ονοματεπώνυμο
1ο
μέλος..................
2ο
μέλος.....................
3ο
μέλος........................
Δραστηριότητες:
1.Το παιδί του ποιήματος είναι ένας
«οικονομικός μετανάστης». Ανοίξτε την υπερσύνδεση,
της Πύλης για την ελληνική γλώσσα (ελληνική γλώσσα – ηλεκτρονικό λεξικό -
λεξικό του Τριανταφυλλίδη), πληκτρολογήστε στην αναζήτηση το λήμμα «μετανάστης» και δώστε τη σημασία του. Στη συνέχεια
αναζητήστε με τον ίδιο τρόπο τη σημασία του λήμματος «πρόσφυγας»
και εντοπίστε τη διαφορά τους.
2. Ανοίξτε την υπερσύνδεση, το ποίημα και να το μεταφέρετε με αντιγραφή – επικόλληση στο φύλλο εργασίας σας. Εντοπίστε
τα ρήματα που αναφέρονται σε παροντικό χρόνο και υπογραμμίστε τα με κόκκινο
χρώμα , ενώ τα ρήματα που αναφέρονται σε παρελθοντικό χρόνο με πράσινο χρώμα.
Στη συνέχεια να εντοπίσετε τα χρονικά επίπεδα όπου εξελίσσεται η δράση και να
αναφέρετε, συνοπτικά, τι περιλαμβάνει το κάθε χρονικό επίπεδο.
3.Αφού μελετήστε το κείμενο στην
ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://www.iatrikathemata.gr/paidiergasia.htm και ακούσετε το βίντεο της τηλεόρασης euronews
με τίτλο, «αγώνας κατά της παιδικής εργασίας» να απαντήσετε στα ακόλουθα
ερωτήματα: Για ποιους λόγους
αναγκάζονται τα παιδιά να εργάζονται από
μικρή ηλικία; Ποιες κατά τη γνώμη σας
είναι οι συνέπειες για τη ζωή αυτών των
παιδιών;
4.Πλοηγηθείτε στο YouTube και στη μηχανή αναζήτησης,
πληκτρολογήστε «για τα παιδιά που χάθηκαν Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας», ακούστε
προσεκτικά το τραγούδι και στη συνέχεια καταγράψτε τις σκέψεις και τα
συναισθήματα που αυτό σας προξένησε.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
6.Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση των μαθητών, κατά τη διάρκεια
αλλά και μετά την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου σεναρίου, έγινε με κριτήριο την
επίτευξη ή μη των στόχων που τέθηκαν αρχικά. Συνεκτιμήθηκαν οι γραπτές
απαντήσεις των ομάδων στο φύλλο εργασίας και η συνεργασία των μελών των ομάδων
κατά τη διάρκεια επεξεργασίας των δραστηριοτήτων. Ολοκληρώνοντας τις διδακτικές παρεμβάσεις της συγκεκριμένης
διδακτικής πρότασης και αποτιμώντας τη αξίζει να επισημάνουμε ότι η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία
της Λογοτεχνίας ενίσχυσε τη μαθησιακή συμπεριφορά, ενέπνευσε και ενέπλεξε
ενεργητικά τους μαθητές στη διδακτική διαδικασία. Έδωσε, επίσης, τη δυνατότητα στους μαθητές να
εξοικειωθούν με ανοιχτά διερευνητικά περιβάλλοντα μάθησης και να αποκτήσουν ψηφιακή ευχέρεια. Να
καλλιεργήσουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους. Να ασκηθούν στη
συνεργασία και να αντιληφθούν τη
σημασία που έχει η σωστή κατανομή ρόλων
σε μια συλλογική εργασία για την επίτευξη των στόχων, που έχουν τεθεί. Να
καλλιεργήσουν τη δημιουργική γραφή μετουσιώνοντας το συναίσθημά τους σε
ποιητικό ή πεζό λόγο. Να αναπτύξουν κριτική στάση απέναντι στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα (μετανάστευση, ρατσισμός,
κοινωνικός αποκλεισμός, παιδική εργασία, οικονομική εκμετάλλευση). Να
διαμορφώσουν κριτική στάση με τη βοήθεια των ΤΠΕ απέναντι στα κείμενα κάθε
μορφής ( άρθρα, φωτογραφίες, video, λογοτεχνικά έργα) που αποτελούν φορείς
ιδεών, αξιών και αντιλήψεων, καθώς έπειτα από κριτική διεργασία αποδέχτηκαν ή
απέρριψαν τα νοήματα που ενυπήρχαν σ’
αυτά. Εν κατακλείδι θα πρέπει να επισημανθεί πως η συγκεκριμένη μαθησιακή
διαδικασία, αν και τα αποτελέσματά της αδιαμφισβήτητα είναι ευεργετικά για τους
μαθητές, δεν είναι δυνατόν να εφαρμόζεται συχνά, λόγω έλλειψης του απαιτούμενου
χρόνου.
Πηγές
-Σχολικό εγχειρίδιο «Κείμενα
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου», ΟΕΔΒ.
-Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας,
βιβλίο του εκπαιδευτικού.
-Επιμόρφωση εκπαιδευτικών για την
αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη, (κλάδος ΠΕ02), γ΄ έκδοση (αναθεωρημένη και εμπλουτισμένη),
Πάτρα Μάρτιος 2013.
-Ηλεκτρονικές διευθύνσεις:
